In bestuurskamers en beleidsplannen gaat het vaak over strategie, structuur, data en middelen. Maar een essentiële factor wordt nog te vaak genegeerd: de energie waarmee mensen zich inzetten voor hun werk en voor collectieve doelen. Zonder afdoende vitaliteit, focus en veerkracht kunnen zelfs de best ontworpen plannen niet (altijd) tot leven komen. Onderzoek naar leiderschap en positieve organisatiepsychologie laat zien dat energie niet slechts een subjectief gevoel is, maar een tastbare hulpbron die samenhangt met prestaties, innovatie en verandervermogen (Cole, Bruch & Vogel, 2012).

Energie als voorwaarde voor prestatie en innovatie

Studies tonen dat teams met een hoog energieniveau productiever zijn, creatiever denken en beter omgaan met tegenslag (Bruch & Vogel, 2011). Energie beïnvloedt niet alleen hoe hard mensen werken, maar vooral hoe gericht en met welke mentale helderheid zij dat doen. Zonder energie kunnen strategieën verzanden in stagnerende bureaucratie; met energie krijgen ideeën momentum en worden ambities werkelijkheid.

De prijs van verwaarlozing

Het negeren van energie kan grote kosten veroorzaken. Te weinig intensiteit leidt tot inertie: medewerkers volgen wel processen, maar missen bezieling en nemen geen initiatief. Te veel negatieve energie werkt al even destructief: conflicten, politiek en cynisme onttrekken kracht aan kerntaken en maken verandering moeizaam (Vogel, Bruch & Hall, 2022). Organisaties die hier niet alert op zijn, riskeren stilstand of interne erosie, hoe solide hun plannen ook zijn.

Leiderschap dat energie ziet en stuurt

Leiderschap dat energie serieus neemt, kijkt verder dan KPI’s en taakomschrijvingen. Het vraagt om zicht op de emotionele en cognitieve dynamiek van teams, om ruimte voor herstel en om het vermogen betekenis en richting te geven. Het betekent ook kiezen voor duurzame intensiteit boven constante overdrive: energie moet gevoed en beschermd worden. Dat vereist aandacht voor psychologische veiligheid, erkenning van prestaties en het stellen van haalbare maar inspirerende doelen.

Een lens om energie bespreekbaar te maken

Omdat energie vaak impliciet blijft, hebben leiders en onderzoekers behoefte aan een hanteerbaar kader. De organisatie-energiematrix van Bruch en Vogel biedt zo’n lens. Door te kijken naar de intensiteit en kwaliteit van energie maakt het model zichtbaar of medewerkers in een productieve flow werken, comfortabel zijn maar weinig vernieuwen, zich terugtrekken in inertie of juist gevangen zitten in destructieve dynamiek. Het stelt organisaties in staat om gericht interventies te kiezen: betekenis geven, conflicten oplossen, of juist ambities aanscherpen.

Conclusie

De toekomst van organisaties hangt niet alleen af van strategieën of technologie, maar van de collectieve energie waarmee mensen deze waarmaken. Wie die kracht negeert, laat kansen liggen voor groei, innovatie en wendbaarheid. Onderzoekers als Bruch en Vogel hebben met de organisatie-energiematrix een bruikbaar instrument gegeven om dit onzichtbare kapitaal zichtbaar en stuurbaar te maken. Het is tijd dat bestuurders, leidinggevenden en adviseurs energie beschouwen als een strategische factor van formaat – minstens zo belangrijk als allerlei andere bedrijfskundige aspecten.

LITERATUUR

1. Bruch, H., & Vogel, B. (2011). Fully charged: How great leaders boost their organization’s energy and ignite high performance. Harvard Business Review Press.
2. Cole, M. S., Bruch, H., & Vogel, B. (2012). Energy at work: A measurement validation and linkage to unit effectiveness. Journal of Organizational Behavior, 33(4), 445–467.
3. Vogel, B., Bruch, H., & Hall, D. (2022). Mapping and managing productive organizational energy over time. Long Range Planning, 55(4), 102136.