Business Development Innovatiemanagement Management & Leadership

Waar wendbare bedrijven in uitblinken

leadership

We kennen allemaal het verhaal van Nokia, Kodak, Polare, Free Record Shop, V-D en vele anderen. Zij waren niet in staat om het roer tijdig om te gooien. Als de omstandigheden sneller veranderen, moeten organisaties sneller mee met veranderingen. Bedrijven die dat nalaten zijn gedoemd te verdwijnen. Was de gemiddelde levenscyclus van een bedrijf in 1955 nog 45 jaar, tegenwoordig bedraagt die slechts vijftien jaar. Trendwatchers verwachten dat een groot deel van de bedrijven in de Fortune 500 over tien jaar niet meer bestaat.

De klassieke zorgorganisatie is failliet
De gezondheidszorg is sterk in beweging. De veranderingen volgen elkaar steeds sneller op en de impact van veranderingen is steeds groter. Zorgorganisaties moeten sneller en wendbaarder worden om te kunnen overleven. Uit recent onderzoek blijkt dat het adaptief vermogen van veel zorgorganisaties onvoldoende is. Volgens adviesbureau BDO overleeft bijna zeven op de tien zorginstellingen naar eigen zeggen de transitie niet door onvoldoende verandervermogen. ING constateerde eerder al: “Zorgorganisaties moeten voldoende flexibiliteit creëren in hun organisatie. Traditionele verdienmodellen in de zorg staan onder druk, wat ruimte geeft aan nieuwe, innovatieve businessmodellen.” Brancheorganisatie Actiz schat in dat 1 op de 3 zorgorganisaties in 2016 in de problemen komt of zelfs over de kop gaat. Actiz wil dat de overheid meer ruimte schept voor zorginstellingen om te experimenteren met bijvoorbeeld een vernieuwd zorgaanbod. Kortom, de marktomstandigheden worden al jaren lastiger en dat betekent dat zorgorganisaties marktgerichter, klantgerichter, ondernemender, innovatiever, maar vooral wendbaarder moeten worden om te kunnen overleven. 

Strategische wendbaarheid (strategic agility) wordt de norm

Bedrijven moeten meer ‘agile’ worden. Het Engelse woord agile staat voor ‘beweeglijk, behendig en lenig’, samengevat in het centrale thema voor de 21e eeuw: wendbaarheid. Het gebruik van het woord agile is nu misschien een hype, maar dat is de aandacht voor meer snelheid en wendbaarheid allerminst. Uit onderzoek blijkt dat vrijwel alle topmanagers strategische wendbaarheid (strategic agility) cruciaal vinden voor het succes van hun bedrijf.

Agile werken (operationele wendbaarheid)

Agile-softwareontwikkeling bestaat al zo’n zestien jaar (lees meer over het Agile Manifesto voor softwareontwikkeling). Het bevat een stel principes, werkopvattingen en tools zoals Scrum, Sprint en Kanban. Met als doel om door slimme multidisciplinaire samenwerking softwareproducten beter en sneller te ontwikkelen. Door het succes en de populariteit van deze nieuwe werkwijze wordt het gedachtegoed inmiddels breder toegepast. Zo wordt er ook gesproken over agile-marketing, agile-commerce, agile-design, agile-data en agile-HRM. Afdelingen en teams scrummen en sprinten dat het een lieve lust is. De meeste boeken en artikelen gaan dan ook over agile werken.

Agile ondernemen (strategische wendbaarheid)

Met alleen agile werken (lees: op een agile manier een strategie uitvoeren op operationeel niveau), zijn we er niet. Bedrijven moeten ook sneller inzicht hebben in welke externe ontwikkelingen van belang zijn, wat er speelt in markten en wat de veranderende wensen en behoeften van klanten zijn. Ook moeten ze hun strategie en businessmodel daar steeds sneller op kunnen aanpassen. Het gaat hier dus om het toepassen van agile-principes op strategisch niveau en organisatiebreed. Oftewel strategische wendbaarheid (strategic agility). Dat betekent ook het einde van langdurige strategietrajecten en in beton gegoten lange termijnplannen. Agile ondernemen komt eigenlijk pas net kijken. Hoewel een groot aantal startups en bekende namen als Google, Zappos en Spotify dit gedachtegoed al langer hebben omarmt. Evenals een klein aantal gevestigde bedrijven zoals DSM, GE en ING die er serieus mee aan de slag zijn gegaan.

Agile ondernemen kent vijf bouwstenen

Strategisch wendbare bedrijven blinken uit op vijf gebieden:
1. Externe gerichtheid: de blik naar buiten.
2. Verbindend leiderschap: goed voorbeeld doet volgen.
3. Flexibele werkorganisatie: zelforganiserende eenheden.
4. Flexibele processen en ICT: modelleren en genereren.
5. Rolling strategy en ELOA.

1. Externe gerichtheid: de blik naar buiten

De betekent het voortdurend monitoren van de omgeving waarin de organisatie opereert en het verzamelen van inzichten. Het gaat om het opbouwen van ‘strategische alertheid’ om tijdig trends, ontwikkelingen, kansen en bedreigingen te zien en het belang daarvan voor de organisatie in te schatten. Naast bekende manieren zoals marktonderzoek en trendwatching kun je strategisch alerter worden door op internationaal, nationaal en lokaal niveau nauwer samen te werken met klanten, leveranciers, stakeholders, kennisinstituten, onderwijsinstellingen, brancheorganisaties, consumentenorganisaties en bedrijfsnetwerken. Des te groter de externe gerichtheid, des te groter de kans op het tijdig ontdekken van nieuwe marktkansen of bedreigende ontwikkelingen.

2. Verbindend leiderschap: goed voorbeeld doet volgen

Niet alleen moet de top van het bedrijf de omgeving verbinden met de eigen organisatie, maar ze moet ook zorgen dat intern ‘alle neuzen dezelfde kant op staan’. Essentieel hierbij is dat op organisatieniveau prioriteiten vastgesteld worden, dus business unit en afdeling overstijgend. Flexibel meebewegen met de omgeving kan namelijk betekenen dat processen en systemen gereconfigureerd moeten worden en dat mensen, middelen en budgetten – over business units en afdelingen heen – gerealloceerd  moeten worden. Op basis van snelle en dynamische besluitvorming. Verbindend leiderschap betekent ook dat een brede groep managers en externe partijen betrokken worden bij de strategievorming. Slaagkansen nemen hierdoor toe en het maakt het omgaan met strategische paradoxen gemakkelijker. Ook is er minder kans op tunnelvisies en groupthink.

3. Flexibele werkorganisatie: zelforganiserende eenheden

Strategische wendbaarheid betekent het einde van de hiërarchische, bureaucratische en top-down gestuurde organisaties. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden worden zo laag mogelijk in de organisatie belegd en gedelegeerd naar kleine resultaatgerichte eenheden en zelforganiserende teams. Ondernemerschap is aanwezig tot op de werkvloer om snel te kunnen beslissen en te handelen als de situatie daar om vraagt. Dat vraagt ook om nauwe samenwerking, het vrijelijk delen van informatie, een cultuur van (gecalculeerde) risico’s durven nemen en fouten mogen maken en het creëren van een lerende organisatie. Flexibel betekent ook dat medewerkers en teams mobiel zijn en snel toegewezen kunnen worden aan andere business units, afdelingen en taken als de strategische prioriteiten van het bedrijf wijzigen. De organisatie kan gebruik maken van ‘flexibele schillen’ waardoor kennis en capaciteit  a la minuut afgestemd kunnen worden op de vraag uit de markt.

4. Flexibele processen en ICT: modelleren en genereren

Rigide bedrijfsprocessen en inflexibele ICT-systemen zijn vaak grote obstakels voor het snel kunnen doorvoeren van veranderingen of benutten van marktkansen. Processen en ICT kunnen flexibeler gemaakt worden door toepassing van nieuwe concepten en hulpmiddelen zoals proces- en ICT-frameworks, standaardisatie, modularisatie (plug-and-play), software as a service en strategic aglity-systemen zoals Triggre. Dit is een handig systeem waarmee je razendsnel maatwerkapplicaties kunt ontwerpen en uitrollen. Digitale technologieën zoals internet, mobiel, sociale media en collaboration worden niet alleen ingezet voor nieuwe producten en diensten, maar ook om de bedrijfsvoering opnieuw in te richten (sociale innovatie), nieuwe businessmodellen te ontwikkelen of waardeketens te optimaliseren.

[alert type=”info” title=”Wilt u weten welke managementopleiding bij u past? “] Klik hier en u weet het direct

5. Rolling strategy en ELOA

Bedrijven moeten de omslag maken van starre strategische planning met papieren tijgers naar een continu en flexibel strategieproces, dat ik rolling strategy noem. De essentie van rolling strategy komt op het volgende neer: je kijkt ver vooruit (visie) en redeneert terug naar nu (huidige situatie). Vervolgens bepaal je wat je wilt bereiken (doel) en maak je op basis van externe en interne signalen een concreet actieplan, met de grotere strategische projecten voor de langere termijn (de strategische agenda) en met kleinere verbeteracties voor de korte termijn. Dit herhaal je meerdere keren per jaar, zodat het een continu proces wordt. Strategie en projecten worden uitgevoerd via experimenteren, leren, optimaliseren (of stoppen) en accelereren (ELOA). Denken en doen gaan daarbij hand in hand.

Kenmerken strategisch wendbare organisatie

Wil je weten hoe strategisch wendbaar jouw bedrijf is? Loop dan onderstaande lijst met belangrijkste kenmerken na voor jouw organisatie. Des te meer kenmerken op jouw organisatie van toepassing zijn, des te beter je voorbereid bent op de toekomst.

De belangrijkste kenmerken van een strategisch wendbare organisatie zijn in het kort:
1. Meervoudige waardecreatie in plaats van winstmaximalisatie.
2. Extreem markt- en klantgericht.
3. Gericht op de lange én korte termijn: visie én actie.
4. Verbindend leiderschap op alle niveaus.
5. Snelle besluitvorming en uitvoering.
6. Resultaat-gedreven (high performance) cultuur.
7. Platte (netwerk)organisatie met korte lijnen en weinig hiërarchie.
8. Flexibel businessmodel.
9. Flexibele inzet zelforganiserende multidisciplinaire teams (medewerkers).
10. Flexibele ‘lean-and-mean’ processen en ICT-ondersteuning.
11. Openheid, transparantie en maximale beschikbaarheid van informatie.
12. Lerende organisatie: evolutionair, incrementeel en continu verbeteren.

Wat zijn jouw ervaringen met wendbaar ondernemen? 

Wat is jouw ervaring met Agile ondernemen? Wat zijn volgens jou de belangrijkste succesfactoren of valkuilen? Ik hoor graag jouw reactie!

Hoe Agile is jouw strategie?

Lees meer over strategische wendbaarheid en agile ondernemen in het boek: Hoe Agile is jouw strategie? – Zo kun je snel en wendbaar ondernemen. Te koop op Managementboek.nl.

Auteur: Sjors van Leeuwen – Indora. De ‘klant centraal’ wordt voor veel organisaties steeds belangrijker om ook in de toekomst succesvol te kunnen zijn. Als adviseur help ik organisaties om marktgerichter, klantgerichter en wendbaarder te ondernemen. Hier schijf ik regelmatig over mijn ervaringen met klantgedreven, innovatief en wendbaar ondernemen. De ene keer vanuit mijn rol als consument, de andere keer vanuit mijn rol als adviseur. Kijk voor meer informatie en aanmelden voor mijn nieuwsbrief op www.indora.nl.

Wil je aan de slag met (financiële) waardecreatie en/of het verhogen van je organisatiewaarde?

Bekijk dan –kosteloos- de online kennissessie. Tijdens de sessie worden er kennis en inzichten gedeeld op het gebied van waardecreatie, winstoptimalisatie, waarderingsmethoden en het kapitaliseren/ monetizen van de gerealiseerde financiële bedrijfswaarde. Vul jouw e-mailadres in en ontvang de video.

Mogelijk ook interessant

In het verlengde van de inhoud van de artikelen op onze website, biedt Utrecht Business de mogelijkheid op het onderwerp/vakgebied een opleiding te volgen. Hiertoe worden verschillende varianten aangeboden.

Laat een reactie achter

Klik hier om een reactie achter te laten